سازمان زندان ها اعلام كرد؛
متن کامل بخشنامه تبیین حقوق بازداشت شدگان
به گزارش آی وکیل سازمان زندان ها در ادامه نگاههای تحولی این مجموعه بخشنامه تبیین حقوق بازداشت شدگان، رعایت کرامت آنان و نحوه نظارت بر بازداشتگاه ها را صادر کرد.
به گزارش آی وکیل به نقل از مرکز رسانه قوه قضائیه، سازمان زندان ها در ادامه رویکرد های تحولی در این مجموعه، بخشنامه ای را صادر کرد که متضمن تقویت حقوق زندانیان و بازداشت شدگان و رعایت جنبه های اسلامی، اخلاقی و انسانی در برخورد با آنان است. متن کامل این بخشنامه به شرح زیر است: «به منظور اجرای دقیق موازین حقوق شهروندی و حقوق اسلامی و انسانی متهمان در بازداشتگاه های عمومی، امنیتی، انتظامی و نظامی و در اجرای قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی (مصوب ۱۳۸۲) قانون آئین دادرسی کیفری مواد ۲، ۳ و ۱۰۹ و سایر مقررات مذکور در بخشنامه اجرائی سازمان زندان ها (مصوب ۱۴۰۰)، بخشنامه اجرائی نحوه اداره بازداشتگاه های امنیتی (مصوب ۱۳۹۷)، بخشنامه نحوه ایجاد، اداره و نظارت بر بازداشتگاه های انتظامی (مصوب ۱۳۹۱)، بخشنامه اجرائی ایجاد و اداره بازداشتگاه های ویژه متهمان جرایم خاص (مصوب ۱۳۸۹)، دستورالعمل نحوه تأسیس واحدهای پشتیبانی از حقوق شهروندی زندانیان (مصوب ۱۳۸۵) و با امعان نظر به مجموعه قواعد حداقل استاندارد سازمان ملل متحد در مورد رفتار با زندانیان (موسوم به قواعد نلسون ماندلا، مصوب سال ۲۰۱۵ میلادی مجمع عمومی ملل متحد) و قواعد ملل متحد درباب رفتار با زنان زندانی (موسوم به اعلامیه بانکوک مصوب سال ۲۰۱۰ میلادی) و بمنظور فراهم نمودن زمینه نظارت حداکثری سازمان بر بازداشتگاه های مذکور، ضمن تاکید بر رعایت کلیه حقوق زندانیان مصّرح در قوانین و مقررات کشور، رعایت بیش از پیش موارد ذیل الذکر نسبت به متهمان بازداشت شده، مورد تاکید است: الف - حقوق متهمان در بدو ورود به بازداشتگاه ۱- هیچ متهمی نباید بدون برگ قرار کتبی معتبر در زندان یا بازداشتگاه پذیرش شود و اصول مذکور در ماده ۲ بخشنامه اجرائی سازمان باید دقیقاً در تمام مؤسسات کیفری خصوصاً در بازداشتگاه ها رعایت شود و همین طور باید یک سامانه الکترونیکی، با دسترسی تعریف شده و متصل به سامانه جامع اطلاعات زندانیان ایران (سجازا)، جهت ثبت بر خط اطلاعات سجلی و قضایی بازداشت شدگان و ثبت رخدادها و داده های در رابطه با «پرونده وضعیت)»، «پرونده رفتاری» و «پرونده نظارتی» پایه ریزی و به نحو مستمر فعال باشد. (موضوع مواد ۲ و ۶۳ بخشنامه اجرائی سازمان، تبصره ماده ۱۰ بخشنامه نحوه ایجاد، اداره و نظارت بر بازداشتگاه های انتظامی مصوب ۱۳۹۱ و ماده ۶ بخشنامه اجرائی نحوه اداره بازداشتگاه های (امنیتی مصوب ۱۳۹۷) ۲- مسئولان بازداشتگاه باید در اسرع وقت امکان تماس تلفنی متهم با خانواده و وکیل ذی سمت وی را بصورت رایگان و شبانه روزی در ۴۸ ساعت اول، فراهم نمایند. (موضوع ماده ۵۰ آ. د. کیفری و تبصره ۲ ماده ۵۹ بخشنامه اجرائی سازمان) ۳- رئیس بازداشتگاه یا مسئول واحد امور قضایی موظف است همه روزه از متهمان جدید الورود بازدید نموده و ضمن آموزش حضوری حقوق و تکالیف متهمان بازداشتی، از روش های مختلف جهت آموزش بهتر این امور استفاده نمایند و همین طور کتب قوانین و کتابچه راهنما متضمن حقوق و تکالیف قانونی متهمان باید در تمام بازداشتگاه ها در دسترس قرار گیرد. (موضوع بند ت ماده ۱۰۹ بخشنامه اجرائی سازمان) ۴- انگشت نگاری از متهمان ممنوع می باشد، مگر این که بوسیله شماره ملی یا راه حل مشابه مانند استفاده و روش های نوین، نامناسب و روش های الکترونیکی (بیومتریک) احراز هویت ممکن نباشد. (موضوع تبصره ۱ ماده ۵۶ بخشنامه اجرائی سازمان) ۵- در ابتدای ورود به بازداشتگاه، پس از انجام بازرسی، وسایل ممنوع و اشیای قیمتی و وجه نقد ضمن عکسبرداری و تنظیم صورت جلسه و ثبت در سامانه، دریافت و سپس رسید وسایل و همین طور کارت اعتباری در اختیار وی قرار گیرد و در محدوده مقررات و ضوابط، در طول مدت بازداشت، بتواند از فروشگاه های داخل بازداشتگاه، مایحتاج خودرا تهیه نماید، وجوه باقیمانده در کارت اعتباری هنگام آزادی متهم به وی باید مسترد شود. همین طور باید اقلام ضروری فردی و بهداشتی مورد نیاز از قبیل لباس زیر، دو تخته پتوی مناسب، حوله مناسب دست و استحمام، مسواک و خمیردندان، شامپو و صابون، یک جفت دمپایی بصورت رایگان تحویل وی گردد (موضوع ماده ۵۱، و تبصره یک ماده ۵۹ بخشنامه اجرائی سازمان) ۶- بازرسی بدنی و همین طور بازرسی از لوازم همراه زندانی هنگام ورود و خروج از بازداشتگاه و آسایشگاه الزامی است و این بازرسی و تحویل لوازم باید در اتاقی مجهز به دوربین و توسط مأموران حفاظت فیزیکی آموزش دیده همجنس و تا حد امکان با بهره گیری از تجهیزات الکترونیکی صورت گیرد. (موضوع ماده ۵۳ بخشنامه اجرائی سازمان) ۷- بازرسی بدنی بدون لباس یا بازرسی مواضع داخلی بدن بازداشت شدگان ممنوع می باشد، مگر در صورت لزوم به تشخیص مسئول بخش پذیرش و مشروط به انجام آن در خلوت، بدون وجود دوربین و توسط کارکنان آموزش دیده همجنس و با رعایت اصول اخلاقی و موازین بهداشتی و تا حد امکان با بهره گیری از تجهیزات الکترونیکی و درباب افراد دو جنسیتی با رعایت ضوابط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (موضوع ماده ۵۳ بخشنامه اجرائی سازمان) ۸- در اجرای تبصره ماده ۲۲۶ قانون آئین دادرسی کیفری، در بخش تشخیص، تمهیدات لازم برای دسترسی متهم بازداشتی به افرادی که وی برای یافتن کفیل یا تودیع وثیقه معرفی می کند، برقرار شود. همین طور مقامات و کارکنان بازداشتگاه، چنانچه با قرارهای تأمین نامتناسب وغیر ضروری مواجه شوند، ضمن بارگذاری در سامانه بر خط مربوط به وضعیت زندانیان، مراتب را به رئیس بازداشتگاه منعکس و ایشان هم فوراً بوسیله سلسله مراتب اداری به قاضی اجرا و معاونت قضایی سازمان باید منعکس نماید. (موضوع تبصره ماده ۲۰ و ماده ۲۴۳ بخشنامه اجرائی سازمان) ۹- در صورت وجود آثار ضرب و جرح و آسیب جدی و یا طرح ادعایی از طرف فرد بازداشت شده در این خصوص، قبل از پذیرش، ضمن گرفتن عکس از آثار صدمات و جراحات، به بهداری مؤسسه معرفی، معاینه و مراتب صورت جلسه می شود و به امضا و اثر انگشت مأمور بدرقه می رسد و موارد بلافاصله به نحو مکتوب به رئیس مؤسسه گزارش می شود تا ضمن ثبت موضوع، به مراجع قضایی ذیربط هم اعلام گردد (موضوع ماده ۵۴ بخشنامه اجرائی سازمان و مواد ۳۷، ۳۸، ۴۴ و بند بند الف ماده ۴۵ قانون آئین دادرسی کیفری.) ۱۰- زندانی دارای بیماری حاد یا شرایط جسمانی وخیم و یا مجروح و یا مصدوم بر حسب نظر پزشک مؤسسه یا پزشک معتمد که نیازمند مراقبت های پزشکی، درمانی و بیمارستانی است، تا زمان تثبیت وضعیت و بهبودی پذیرش نمی گردد و توسط ضابطان مربوط به مرکز درمانی معرفی و مراتب بلافاصله به مرجع قضایی مربوط منعکس می شود. (موضوع ماده ۵۴ بخشنامه اجرائی سازمان) ۱۱- بعد از پذیرش، متهم باید در اسرع وقت توسط پزشک و روانشناس بازداشتگاه (جهت تشکیل پرونده سلامت و شخصیت) مورد معاینه، مصاحبه و غربالگری سلامت جسمی و روانی قرار گیرد. هرگاه بنا بر نتایج بررسی ها و مستندات بدست آمده، متهم دارای ناتوانی، بیماری جسمی یا روانی باشد و نگهداری وی همراه با مخاطرات جسمی و روانی برای او یا دیگر متهمان باشد یا شرایط مناسب و ایمن برای اقامت متهم ناتوان فراهم نباشد و یا حبس باعث تشدید و یا تأخیر در بهبودی بیماری وی گردد، مراتب فوراً به رئیس بازداشتگاه اعلام گردد تا در اسرع وقت به مرجع قضایی مربوط گزارش شود. در موارد فوری (اورژانسی)، متهمان بیمار به دستور مسئول واحد بهداشت و درمان و اجازه رئیس بازداشتگاه یا جانشین آنها، به بیمارستان و مراکز درمانی خارج از بازداشتگاه انتقال یافته و مبحث در اسرع وقت به مقام قضایی اطلاع داده شود. در طول مدت بازداشت هم مسئول بهداشت و درمان، موظف است شخصاً و یا توسط کادر متخصص بصورت دائمی و روزانه تمام متهمان بازداشتی را از حیث بیماریابی و مداوا مورد بررسی و پایش قرار دهد. (موضوع مواد ۴ و ۶۰ بخشنامه اجرائی سازمان) ۱۲- چنانچه مسئولان و کارکنان بازداشتگاه یا بازرسان ببینند که ضابطان دادگستری شامل عام و خاص در جریان بازجویی از متهمان، مرتکب رفتارهای غیر قانونی (نظیر ضرب و شتم، بستن چشم، تحقیر، استخفاف و پوشاندن سر و صورت می شوند، ضمن تذکر به فرد متخلف مراتب را صورتجلسه و فوراً به رئیس بازداشتگاه و مقام قضایی مربوط گزارش نماید. (موضوع مواد ۳۷، ۴۴، ۶۰ و ۷۲ قانون آئین دادرسی کیفری، تبصره ۲ ماده ۳ و ماده ۳۳۶ بخشنامه اجرائی سازمان و بند ۶ قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی) ۱۳- مسئول بازداشتگاه چنانچه با ادعای توبه یا تنبیه متهمی مواجه شود، ضمن دریافت توبه نامه متهم، مراتب را فوراً و به نحو مستدل و مستند (با ذکر قرائنی نظیر: دریافت رضایت شاکی، ترک اعتیاد، مسئولیت پذیری مشارکت در برنامه های مؤسسه) به مقام قضایی مربوط گزارش نمایند. (موضوع بند ج ماده ۲۴ بخشنامه اجرائی سازمان و مواد ۱۱۴، ۱۱۵ و ۱۱۸ قانون مجازات اسلامی) ۱۴- مؤسسه باید زمینه دسترسی متهمان ناتوان از تکلم به زبان رسمی را به مترجم مورد وثوق فراهم آورد و برای ناشنوایان یا افرادی که قادر به تکلم نیستند، فرد مورد وثوقی که توانایی بیان مقصود را بوسیله اشاره یا وسایل فنی دارد بعنوان مترجم انتخاب نماید. حضور مترجم به هنگام معاینه پزشکی، مصاحبه و رسیدگی به مسائل انضباطی و قضایی الزامی است. (موضوع ماده ۱۱۱ بخشنامه اجرائی سازمان) ب- حقوق متهمان بازداشتی از «حیث تفکیک و طبقه بندی» ۱- نگهداری محکومان (اعم از قطعی و غیر قطعی در بازداشتگاه ها یا بند متهمان و همین طور نگهداری متهمان در بند محکومان ممنوع می باشد. مبحث تبصره ۲ ماده ۵۱۳ و ماده ۵۱۴ قانون آئین دادرسی کیفری و ماده ۳۱ بخشنامه اجرائی سازمان) ۲- رؤسای کلیه بازداشتگاه ها مکلفند در قالب قوانین و مقررات نسبت به تفکیک و طبقه بندی بازداشت شدگان و رعایت شرایط و ضوابط مذکور در بند «ر» ماده ۱ و مواد ۲۲، ۲۷، ۳۳، ۳۴، ۳۶، ۳۷ و ۶۸ بخشنامه اجرائی سازمان اهتمام ورزند. هر گونه اعمال سلیقه شخصی و یا نقض ضوابط طبقه بندی، ممنوع است؛ مگر در موارد اضطراری و دارای فوریت، که در این صورت رئیس بازداشتگاه با احراز لزوم رأساً نسبت به جداسازی مقتضی اقدام و در نخستین فرصت مراتب را به مقام قضایی مربوط اعلام و کسب تکلیف می کند. ۳- متهمان جوان باید از بزرگسالان جدا نگهداری شوند. (موضوع ماده ۳۳ بخشنامه اجرائی سازمان). ۴- در شب ها، در تمام بندها باید حداقل دو نوبت بصورت سرزده، بازدید و نظارت شبانه صورت گیرد و از رعایت ضوابط و مقررات اطمینان حاصل گردد. (و بند ح ماده ۱۲ بخشنامه اجرائی سازمان) ۵- جداسازی متهمان از همدیگر به مفهوم نگهداری زندانی در بند انفرادی نمی باشد. پ- از حیث سلامت جسمی، روانی و رعایت کرامت انسانی ۱- با همه زندانیان یا بازداشت شدگان نظر به کرامت ذاتی و ارزش انسانی شأن باید با احترام رفتار شود. هر گونه شکنجه یا رفتار غیر انسانی و تحقیرآمیز و هر گونه تبعیض ناروا و اعمال سلایق شخصی و خودسرانه بر پایه نژاد، جنس، زبان، مذهب، باورهای سیاسی و یا تمکن مالی، ممنوع می باشد. ایمنی و امنیت زندانیان، کارکنان زندان، ارائه کنندگان خدمات و بازدیدکنندگان از زندان، باید همیشه تضمین گردد. (موضوع ماده ۲ بخشنامه اجرائی سازمان) ۲- امکانات و مدیریت زندان ها و بازداشتگاه ها باید به دنبال به حداقل رسانی تفاوت ها میان زندگی در زندان با زندگی در وضعیت آزادی تا به حدی باشد که به باز اجتماعی شدن یا مسئولیت پذیر شدن زندانیان بیانجامد و متناسب با کرامت انسانی آنها باشد. در برخورداری از امکانات و رفاهیات باید بازداشتگاه ها نسبت به سایر بخش های زندان تفوق و دارای اولویت باشند. حقوق متهمان در همه بازداشتگاه ها، باید با حداکثر استانداردها تأمین شود. (موضوع تبصره ۲ ماده ۹ و ماده ۳۱ بخشنامه اجرائی سازمان) ۳- مدیران زندان ها و بازداشتگاه ها باید محل اقامت مناسب و وسایل مناسبی را تدارک بینند تا بتوانند تضمین نمایند که همه بازداشت شدگان مبتلا به ناتوانی های جسمی، روانی و دیگر ناتوانی ها، دسترسی کامل و مؤثری به زندگی در زندان برمبنای انصاف و اخلاق اسلامی و انسانی را دارند. (موضوع مواد ۴ و ۱۱۰ بخشنامه اجرائی سازمان) ۴- بازداشت شدگان باید ملزم به حفظ پاکیزگی شوند و بمنظور حفظ بهداشت فردی و محیطی، باید آب گرم و لوازم بهداشتی در اختیار داشته باشند و همین طور برای حفظ سلامت، همه روزه از امکانات لازم برای تمرین ورزشی، هواخوری، استحمام، مطالعه، خدمات پزشکی، آب شرب و غذای مناسب برخوردار باشند. (موضوع مواد ۹۴، ۱۲۶، ۱۲۸، ۱۲۹، ۱۵۳ و ۱۵۴ بخشنامه اجرائی سازمان) ۵- پزشک یا مسئول بهداری بازداشتگاه موظف است در صورت تشخیص، به مدیر مؤسسه گزارش کند که شرایط جسمی یا روانی یک متهم یا زندانی با تداوم بازداشت یا به خاطر شرایط بازداشتگاه یا زندان، وخیم تر شده است یا خواهد شد. (موضوع مواد ۶۰، ۱۴۴، ۱۵۱ و ۲۹۷ بخشنامه اجرائی سازمان) ۶- ارتکاب رفتارهای سو از قبیل تندخویی، رفتار و گفتار موهن و هر گونه آزار و شکنجه روانی و جسمی زندانیان و متهمان بازداشتی، مطلقاً ممنوع بوده و باعث پیگرد انضباطی، انتظامی و کیفری است. (موضوع ماده ۱۰۸ بخشنامه اجرائی سازمان) ۷- استفاده از دستبند و پابند در داخل بازداشتگاه ها ممنوع می باشد، مگر آنکه متهم دارای حالت خطرناک باشد و بیم خودزنی یا آزار دیگران وجود داشته باشد، در این صورت ضمن رعایت تناسب و لزوم، مراتب توسط رئیس بازداشتگاه بلافاصله و حداکثر ظرف ۱۲ ساعت حسب مورد به قاضی اجرا یا قاضی کشیک اعلام و مطابق دستور قضایی اقدام می شود. در هر صورت، استفاده از این تجهیزات برای زندانی و برای بیش از ۲۴ ساعت مجاز نیست و بمنظور رفع حالت خطرناک باید اقدام لازم بوسیله بهره گیری از خدمات مشاوره و روان پزشکی و نظایر آن صورت گیرد. (موضوع ماده ۱۱۶ بخشنامه اجرائی سازمان) ۸- تراشیدن و کوتاه کردن خارج از حد متعارف موی سر و صورت زندانی بدون رضایت وی ممنوع می باشد. (موضوع ماده ۱۲۴ بخشنامه اجرائی سازمان) ۹- برنامه هواخوری برای عموم متهمان، حداقل دو نوبت در روز (که هر نوبت نباید کمتر از یک ساعت باشد و برای زندانیان خاطی مبحث مواد ۲۸ و ۲۹ بخشنامه اجرائی سازمان هم حداقل به مدت یک ساعت در روز، هواخوری الزامی است. (موضوع ماده ۲۹ و تبصره ۱ ماده ۶۴ بخشنامه اجرائی سازمان) ۱۰- نوع غذا برای متهمان و کارکنان هر بازداشتگاه بصورت یکسان و مطابق با کمیت، کیفیت و تنوع مصوب، طبخ و توزیع شود. زندانیان بیمار، زنان باردار، طفل شیرخوار و مادر وی تحت رژیم خاص غذایی قرار می گیرند. (موضوع ماده ۱۵۴ بخشنامه اجرائی سازمان) ۱۱- مسئول واحد بهداشت و درمان باید بطور منظم نسبت به موارد زیر نظارت و نتایج را به رئیس مؤسسه گزارش نماید: وضعیت ثبت اطلاعات در پرونده های سلامت و شخصیت، وضعیت بیماریابی و مداوا و اعزام بموقع به مراکز درمانی، وضعیت ترک اعتیاد، مشاوره و روانشناسی، بهداشت فردی و محیطی، کمیت و کیفیت تجهیزات، ملزومات و مواد بهداشتی، پزشکی، دارویی و غذایی مؤسسه در تمام مراحل خرید، تهیه نگهداری، توزیع، طبخ، مصرف و دفع پسماند. (موضوع مواد ۱۵۱ و ۱۵۶ بخشنامه اجرائی سازمان) ۱۲- بازداشت شدگان اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می توانند یک جلد کتاب مقدس خودرا در اختیار داشته باشند. (موضوع ماده ۸۷ بخشنامه اجرائی سازمان) ۱۳- بمنظور کنترل و مقابله با شیوع بیماریهای مسری و آفت های بهداشتی (حشرات و جوندگان موذی)، واحد بهداشت و درمان مؤسسه ضمن آموزش زندانیان و نظارت بر رعایت نظافت و پاکیزگی محیط و بهسازی سطوح، در مواقع بروز آلودگی مطابق نظر کارشناسان واحد بهداشت و درمان و دستورالعمل های بهداشتی از عملیات سم پاشی بعنوان روش مکمل مبارزه بهره می گیرد. گندزدایی سطوح و تجهیزات مراکز بهداشتی و درمانی، اتاق های عمل، آسایشگاه، آشپزخانه ها، آرایشگاه، خدمات بهداشتی و ابزار مورد استفاده در آنها باید در فواصل زمانی منظم، طبق دستورالعمل های بهداشتی صورت گیرد. (موضوع مواد ۱۲۱ و ۱۲۲ بخشنامه اجرائی سازمان) ۱۴- واکسیناسیون بازداشت شدگان و کارکنان مؤسسه خصوصاً کارکنانی که در تماس مستقیم با زندانیان هستند باید به نحو مستمر در اولویت کاری واحد بهداشت و درمان مؤسسه قرار گیرد. (موضوع ماده ۱۲۳ بخشنامه اجرائی سازمان) ۱۵- ملحفه زندانیان حداقل هر پانزده روز یک دفعه و پتوی آنان حداقل هر سه ماه یک دفعه شست و شو و تحویل گردد. (موضوع ماده ۱۳۲ بخشنامه اجرائی سازمان) ۱۶- رئیس مؤسسه باید در اختصاص امکانات و امور رفاهی به زندانیان همچون تأمین کتابخانه، فرش، تلویزیون، یخچال، وسایل سرمایشی و گرمایشی، تجهیزات ورزشی، میوه و سبزیجات، اطفال و نوجوانان، زنان، متهمان مالی، سیاسی و مطبوعاتی و بازداشت شدگان سالمند و یا بیمار را در اولویت قرار دهند. (موضوع ماده ۱۵۷ بخشنامه اجرائی سازمان) ۱۷- در نگهداری بازداشت شدگان زن رعایت نکات زیر الزامی است
الف- مادران زندانی می توانند فرزند شیرخوار خودرا تا سن دو سالگی در مؤسسه نگهداری کنند. افزایش مدت مذکور تا سقف شش سال با رعایت ضوابط مربوط امکان پذیر است.
ب- مددکاران اجتماعی مکلفند با رعایت بند «الف» این ماده، ترتیب سپردن اطفال را به خانواده و در صورت عدم پذیرش خانواده، به بهزیستی یا مؤسسه های ذیصلاح فراهم سازند.
پ- مؤسسه مکلف به تهیه وسایل بهداشتی برای زندانیان زن و تغذیه مناسب برای مادران زندانی و اطفال همراه آنان در مؤسسه است؛
ت- زنان باردار، طفل شیرخوار و مادر وی تحت رژیم خاص غذایی قرار می گیرند.
تبصره- رئیس مؤسسه با همکاری سازمان های ذیصلاح تمهیدات لازم را برای دایر کردن مهدکودک در مؤسسه فراهم می آورد تا اطفال ۲ تا ۶ سال مبحث بند «الف» با رضایت مادر یا در صورت اقتضای مصلحت طفل در آنجا تحت آموزش متناسب قرار گیرند. (موضوع ماده ۱۵۸ بخشنامه اجرائی سازمان) ۱۸- رئیس بازداشتگاه مکلف است زمینه اجرای حقوق زندانی ناتوان را بوسیله طراحی، مناسب سازی و اصلاح محیط بازداشتگاه و تدارک وسایل مورد نیاز فراهم آورد به نحوی که آنها قادر باشند آزادانه و بدون احساس خطر در محیط پیرامون خود حرکت کنند و از همه امکانات مؤسسه همانند دیگر زندانیان بهره مند شوند. تصمیماتی که در مؤسسه نسبت به افراد توانخواه اتخاذ می شود، باید بر اساس) اصل بهترین تفسیر از اراده و ترجیحات آنها باشد. ((موضوع ماده ۱۱۰ بخشنامه اجرائی سازمان) ت- از حیث ملاقات با خانواده و وکیل ۱- تمهیدات لازم برای ملاقات بازداشت شدگان با همسر، فرزندان، پدر و مادر، خواهر و برادر و همین طور پدر و مادر همسر بصورت هفتگی باید برقرار شود. در صورت ممنوع الملاقات بودن متهم اعلامی توسط مقام قضائی، رئیس بازداشتگاه مکلف است اسامی متهمانی که به دستور مقام قضایی بیش از یک ماه ممنوع الملاقات بوده اند را نزد مرجع قضایی رسیدگی کننده و حسب مورد نزد دادستان یا رئیس حوزه قضایی بخش مربوط ارسال نماید. (موضوع مواد ۲۱۰، ۲۱۱ و ۲۱۳ بخشنامه اجرائی سازمان) ۲- ملاقات خصوصی با خانواده شامل والدین یا همسر و فرزندان با رعایت موازین شرعی، امنیتی و همین طور با رعایت موازین بهداشتی مقابله با شیوع ویروس کرونا صورت گیرد و به موازات اجرای انواع ملاقات ها، برنامه «توسعه ملاقات تصویری یا الکترونیکی»
در اولویت قرار گیرد. (موضوع ماده ۲۱۵ بخشنامه اجرائی سازمان) ۳- ملاقات وکیل دادگستری با موکل زندانی با عرضه وکالت نامه رسمی به رئیس بازداشتگاه یا مسؤول ملاقات و در صورت امکان در اتاق مخصوص و مجزا از محل ملاقات عمومی انجام می شود. در صورت ممنوع الملاقات بودن زندانی، ملاقات با نظر و دستور مقام قضایی مربوط خواهد بود. در صورت موافقت مدیر کل زندان های استان و با نظر رئیس بازداشتگاه، کانون وکلای دادگستری و مرکز وکلا، کارشناسان و مشاوران خانواده قوه قضائیه می توانند با هزینه خود دفتری جهت ملاقات و کلاً با موکلان خود راه اندازی و تجهیز کنند. (موضوع مواد ۲۱۶ و ۲۱۷ بخشنامه اجرائی سازمان) ث- در حین اعزام و بدرقه ۱- در حین انتقال یا اعزام به خارج از بازداشتگاه، استفاده از «پابند» ممنوع است؛ مگر برای متهمان و زندانیان مربوط به جرایم خشن و یا در مواقع ضروری به تشخیص توأمان رئیس یا معاون بازداشتگاه و فرمانده یگان حفاظت یا مسئول واحد اعزام. چنین مواردی باید در آخر هر ماه به قاضی ناظر زندان گزارش شود. (موضوع ماده ۲۵۱ بخشنامه اجرائی سازمان). ۲- استفاده از پابند در مورد افراد زیر هجده سال تمام شمسی ممنوع می باشد. دیگر وسایل مشابه بمنظور جلوگیری از فرار یا محافظت از مددجو یا دیگران، در صورت لزوم باید بصورت محدود و با رعایت کرامت مددجو مورد استفاده قرار گیرد و سبب خواری و تحقیر او نشود. (موضوع ماده ۲۹۵ بخشنامه اجرائی سازمان). ۳- استفاده از دستبند در موارد اعزام و انتقال افراد زیر هجده سال تمام شمسی به مراجع قضایی و دیگر مراجع مربوط، مراکز درمانی، تربیتی و آموزشی و مرخصی های تحت الحفظ به جز موارد ضروری به تشخیص مقام قضایی مربوط، مجاز نیست. (موضوع ماده ۳۲۰ بخشنامه اجرائی سازمان) ۴- در موارد اعزام به خارج از مؤسسه، اجبار زنان به استفاده از چادر و یا اجبار متهمان جرایم سیاسی و مطبوعاتی، متهمان جرایم مالی (حقوقی) و افراد زیر هجده سال تمام شمسی به پوشیدن لباس متحدالشکل مؤسسه، ممنوع می باشد. (موضوع ماده ۷۳ بخشنامه اجرائی سازمان). ج- حقوق متهمان در بند جداسازی یا اتاق انفرادی ۱- در مواردی که متهمان بازداشتی به سبب ارتکاب تخلف و با وجود قرائنی دال بر وجود حالت خطرناک، لزوم به نگهداری آنها در محل جداگانه باشد، به تشخیص مقام قضایی مربوط، در نوبت اول حداکثر به مدت ده روز و در نوبت دوم به مدت پانزده روز عندالاقتضاء در اتاق های یک یا چند نفره نگهداری می شوند. رئیس بازداشتگاه و در غیاب وی بالاترین مقام مسئول در مؤسسه می تواند زندانیانی را که در نظم مؤسسه اختلال کرده اند، حداکثر به مدت ۲۴ ساعت جداسازی و در اول وقت اداری مراتب را به مقام قضایی مربوط گزارش کند. وضعیت متهمانی که به سبب داشتن حالت خطرناک و یا اختلال در نظم عمومی و اذیت و آزار دیگر زندانیان، جداسازی شده و در محل جداگانه در مؤسسه نگهداری می شوند، بلافاصله به مسئول واحد بهداری و واحد مشاوره مؤسسه و حداکثر ظرف ۲۴ ساعت به مقام قضایی مربوط و دادستان شهرستان گزارش می شود. لازم است زندانی در این شرایط هم بصورت روزانه از ملاقات با پزشک یا مسؤل بهداری، استحمام، کتابخوانی، مشاوره روانشناس یا روحانی مؤسسه و همین طور از هواخوری (حداقل یک ساعت در روز) جدا از دیگران، بهره مند باشد. (موضوع مواد ۲۸ و ۲۹ بخشنامه اجرائی سازمان) ۲- جداسازی یا نگهداری جداگانه در یک اتاق تک نفره (انفرادی) برای زنان حامله و زنان همراه فرزند، ممنوع می باشد و همین طور برابر بند "ث" ماده ۶ قانون جرم سیاسی مصوب ۹۵ بازداشت و حبس بصورت انفرادی متهمان جرایم سیاسی ممنوع بوده به جز در مواردی که مقام قضایی بیم تبانی بدهد یا آنرا برای تکمیل تحقیقات لازم بداند که در هر حال مدت آن نباید از ۱۵ روز بیشتر شود. (موضوع ماده ۴۲ بخشنامه اجرائی سازمان و بند ث ماده ۶ قانون جرم سیاسی مصوب ۹۵) ۳- شرایط فیزیکی بند جداسازی (موسوم به بند انفرادی): - اتاق های انفرادی یا تک نفره باید به مساحت ۸ الی ۱۰ متر مربع با ارتفاع ۴ متر و در اتاق های چند نفره ویژه جداسازی هم باید تعداد افراد متناسب با مساحت اتاق (به طور مثال برای ۶ نفر ۲۴ مترمربع و برای ۱۰ نفر حداقل ۳۴ متر مربع؛ اتاق های مذکور باید دارای نور مستقیم بوسیله یک پنجره به ارتفاع حدوداً ۵۰ تا ۷۰ سانتی متری باشد
- اتاق های دارای دستشویی غیر مسقف با دیوار کوتاه و بدون درب، صرفا اختصاص به نگهداری یک نفر دارد و نه بیشتر؛ در اتاق چند نفره الزاماً باید مساحت اتاق متناسب با تعداد افراد باشد (به ازای هر نفر مازاد، متناسب با جای خواب متعارف، حدود ۳ متر مربع) و دستشویی هم بصورت مسقف و دارای درب پلاستیکی و دریچه تهویه باشد؛ ضرورت تأمین مجرای تهویه هوا و تأمین دمای متناسب با فصول؛ با رعایت ضوابط فنی و ایمنی؛ سرویس بهداشتی دارای دوش حمام با لوله و اتصالات پلاستیکی باشد و همین طور دارای آب گرم و سرد؛ دارای روشنایی و لامپ با نور کافی، جهت فراهم شدن امکان مطالعه کتاب و تمایز شب و روز بصورت متعارف مانند سایر بندها؛ دارای دیوارهای مناسب با پوشش سنگ ساختمانی با رنگ روشن و تمیز؛ در تمام اتاق های مذکور، بین قسمت اقامت (محل خواب) با محل تردد به دستشویی (کف اتاق) اختلاف سطح وجود داشته باشد؛ بطور مثال محل نشستن و خواب زندانی حدود ۲۰ الی ۳۰ سانتی متر بالاتر از کف اتاق باشد تا اصول بهداشتی بهتر رعایت شود؛ به هر زندانی در هنگام ورود، دو عدد پتوی مناسب و تمیز و ظروف پلاستیکی تحویل داده شود؛ استفاده از کفه تخت بصورت چوبی و نئوپان ممنوع می باشد و صرفا استفاده از تخت های کاملاً فلزی و ثابت مجاز است.
در کنار فضای سوئیت انفرادی، هواخوری پیش بینی شود تا در ساعات مشخصی که نباید کمتر از یک ساعت باشد، زندانی از هواخوری استفاده نماید.
در تمام مراحل راه اندازی، بهسازی و یا تجهیز اتاق های مذکور، ملاحظات امنیتی و تدابیر لازم جهت پیش گیری از درگیری، خودزنی و خودکشی مورد توجه قرار گیرد. ۴- زندانیانی که مبادرت به هر نوع اعتصاب نموده باشند، با نظر رئیس مؤسسه، می بایست فوراً از سایر زندانیان جدا سازی شوند و ضمن گزارش فوری به مقام قضایی مربوط و واحد بهداشت و درمان مؤسسه بمنظور بررسی و حفظ وضعیت سلامت جسمی و روانی و اقدامات ضروری پزشکی و روانپزشکی، مطابق دستورالعمل مربوط به دفتر بهداشت و درمان سازمان، آنان را تحت نظر قرار دهند. (موضوع ماده ۱۴۵
بخشنامه اجرائی سازمان) چ- حق اطلاع رسانی محرمانه و سریع به مراجع نظارتی ۱- مسئولان بازداشتگاه، باید نسبت به راه اندازی و ایجاد دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و همین طور ایستگاه های اطلاع رسانی و خدمات الکترونیکی زندانیان، در داخل مؤسسه ها اقدام نماید به شکلی که امکان ثبت نام در سامانه ثنا، مشاهده وضعیت قضایی (مشتمل بر اطلاعات پرونده و ابلاغ های موجود در سامانه ابلاغ)، ثبت انواع درخواست، دادخواست، شکواییه، لوایح حقوقی خطاب به مراجع قضایی و همین طور امکان ثبت و پیگیری انواع درخواست های مربوط به حقوق متهم و امور رفاهی و ارفاق های قانونی در رابطه با حبس، برای متهم بازداشتی، از داخل مؤسسه فراهم باشد. (موضوع ماده ۱۱۳ بخشنامه اجرائی سازمان) ۲- واحدهای امور قضایی و بازرسی مؤسسه، باید همه وقت و به روش های مختلف همچون بوسیله کیوسک الکترونیکی و تماس تلفنی و ارشاد خانواده متهمان به استفاده از سامانه مشعل، شکایات شفاهی و کتبی بازداشت شدگان و خانواده آنها را جمع آوری، رسیدگی و نتیجه را منعکس کنند. شکایت شفاهی در صورت مجلس درج می شود. (موضوع مواد ۱۱۴ و ۳۱۵ بخشنامه اجرائی سازمان) ح- نحوه نظارت بر بازداشتگاه ها ۱- تمام اتاق ها، راهروها و اماکن عمومی بازداشتگاه می بایست مجهز به دوربین مدار بسته با قابلیت ثبت و ضبط صوت و تصویر باشد و هیچ نقطه کوری از دید دوربین ها وجود نداشته باشد و مسئول بازداشتگاه و مسئول حفاظت و اطلاعات بصورت ماهانه، وضعیت کمی و کیفی پایش دوربین ها را با رعایت سلسله مراتب اداری، به مدیر کل زندان های استان و دفاتر حفاظت و بازرسی گزارش نمایند. (موضوع ماده ۶۷ بخشنامه اجرائی سازمان). ۲- رؤسای بازداشتگاه ها مکلفند بمنظور تضمین رعایت حقوق متهمان بازداشت شده اقدامات لازم را جهت ارتباط شبکه ای به سامانه سجازا با اداره کل زندان های استان انجام دهد. به نحوی که بصورت برخط و با کمترین مداخله سلیقه انسانی قابلیت اعمال آخرین نسخه قوانین و مقررات را برای هر یک از زندانیان و بازداشت شدگان، در مواردی نظیر محل و شرایط نگهداری، بهداشت، امنیت، اشتغال، اجرای صحیح و بموقع دستورهای قضائی، دسترسی به خدمات قضایی و برخورداری از نهادهای ارفاقی داشته باشند. (موضوع تبصره ۲ ماده ۳ و ماده ۱۱۲ بخشنامه سازمان و ماده ۱۰ بخشنامه بازداشتگاه های انتظامی و ماده ۶ بخشنامه بازداشتگاه های امنیتی) ۳- دفتر صیانت از حقوق زندانیان با همکاری معاونت قضایی و اجرای احکام و دفتر بازرسی سازمان، چک لیستی مشتمل بر حقوق زندانیان و بازداشت شدگان تهیه نموده و در اختیار بازرسان قرار دهد. ۴- بنر یا بروشوری در هر زندان یا بازداشتگاه حاوی نکات و ضوابط فوق الذکر تهیه و بعنوان «منشور حقوق زندانیان» در تمام بندها در معرض دید عموم نصب گردد. ۵- مطابق با تبصره ۲ ماده ۳ بخشنامه سازمان، هیأت های بازرسی (در سطوح معاونان سازمان، مدیران کل ستادی و استانی و مسؤولان واحد بازرسی زندان های هر استان) در هر سه ماه حداقل یک دفعه بصورت سرزده و بعضاً بصورت شبانه از تمام بخش های بازداشتگاه های عمومی، امنیتی، نظامی و انتظامی بازدید به عمل آورده و گزارش نهایی را در آخر هر فصل، تفصیلا به رئیس سازمان و دفتر صیانت از حقوق زندانیان (مستقر در معاونت سلامت) منعکس نمایند. نظارت بر حسن اجرای این بخشنامه بر عهده مدیر کل دفتر ارزیابی عملکرد، بازرسی و پاسخگویی به شکایات سازمان است.»
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب